اکسیژن
اكسيژن چيست ؟
اكسيژن گازي است بي رنگ، بي بو و بدون طعم كه عنصري حياتي براي بقاء بشر تلقي مي شود و نقش مهمي در ادامه حيات و توسعه سلامتي بشر ايفا مي کند. برای تبديل اکسيژن به مايع و حمل و نقل آن دو روش و جود دارد. روش اول افزايش فشار اکسيژن و روش دوم کاهش دمای اکسيژن است. اكسيژن در فشار بالا (Psig ۲۰۰۰ Bar =۱۳۸ يا بيشتر) در سيلندرهايي به حجم هاي از يك ليتر تا ۶۰ ليتر حمل و نقل مي شود. همچنين در فشار زير Psig۲۰۰ و در دماي زير ۱۴۷- درجه سانتيگراد به صورت مايع كرايوجنيك در تانكرهاي مخصوص قابل نگهداري و حمل و نقل است.
اثرات فيزيولوژيك اكسيژن
علي رغم اينكه استنشاق اكسيژن با خلوص بالا براي مدتي كوتاه، به جز برخي موارد خاص، مضر گزارش نشده، با اين حال نوزادان نارس با استنشاق اكسيژن در خلوص بالا، به عوارض چشمي دچار مي شوند و اكسيژن تراپي آنان بايد كاملا كنترل شده باشد. مصرف اكسيژن كاملا خالص در فشار اتمسفريك، پس از ۲۴ ساعت براي افراد سالم تحريك ريوي وPulmonary edema را موجب مي شود. هرگاه لازم شد كه اكسيژن درماني صورت گيرد بايد در خلوصي كه مشكلات فيزيولوژيك را ايجاد نمي كند، انجام پذيرد و تا زماني كه لازم است انجام شود. به طور کلی در شرايط مختلف از خلوص مختلف اکسيژن استفاده می شود و تمامی طيف ۱۰۰% تا ۲۱% را شامل می شود.
ــــــــــــــــــــــــــــــ
اکسیژن چه فوایدی دارد؟
حیات بدون اکسیژن بر روی کره زمین امکان‌ناپذیر است. هیچ موجود زنده‌ای بدون اکسیژن نمی‌تواند به زندگی ادامه دهد. آیا می‌دانید اکسیژن چیست و چرا وجود آن تا این اندازه ضروری است؟
بهتر است هنگام خواب درها و پنجره‌ها را باز بگذاریم تا هوا در اتاق جریان پیدا کند و اکسیژن لازم به بدن برسد. هرگز هنگام خواب، صورتتان را با پارچه یا چیز دیگری نپوشانید؛ چرا که این کار از رسیدن هوای تازه به ریه‌ها جلوگیری میکند.
اکسیژن عنصری گازی شکل است. «کارل شلی»، شیمیدان سوئدی، درس سال ۱۷۷۲ میلادی اکسیژن را کشف کرد. «جوزف پریستلی»، دانشمند انگلیسی، نیز دو سال بعد، مستقل از شلی موفق به کشف این ماده شد. اکسیژن گازی بی‌بو، بی‌مزه و بی‌رنگ است. ۲۱درصد هوایی را که تنفس می‌کنیم اکسیژن، ۷۸ درصد آن را نیتروژن و یک درصد بقیه را سایر گازها تشکیل داده است. این ماده در پوسته زمین به صورت اکسید فلزات یافت می‌شود. اکسیژن در دمای ۹/۱۸۲- درجه سانتی‌گراد تحت فشار مناسب به مایع تبدیل می‌شود. رنگ آن در حالت مایع، آبی روشن است. اگر دما تا ۴/۲۱۸- درجه سانتی‌گراد پایین بیاید، اکسیژن مایع به صورت جامد در می‌آید.
در فصل زمستان هرگز نباید در اتاق‌های دربسته‌ای که بخاری در آن روشن است، مواد سوختنی هنگام سوختن، اکسیژن هوا را مصرف کرده، دی اکسید کربن ومنو اکسید کربن تولید می‌کنند.
منو اکسید کربن گازی سمّی است و باعثخفگی می‌شود
اکسیژن مایع در دمای معمولی فوراً به گاز تبدیل می‌شود؛ به همین دلیل آن را در ظروف دو جداره مخصوص نگه می‌‌دارند. از اکسیژن مایع به عنوان سوخت سفینه‌های فضایی استفاده می‌شود.
تمام موجودات زنده برای تنفس به اکسیژن نیاز دارند. گیاهان نیز برای تنفس از اکسیژن استفاده می‌کنند. آنها در طول شب، اکسیژن جذب می‌کنند و در طول روز طی عمل فتوسنتز اکسیژن آزاد می‌کنند.
مخلوط دو گانه اکسیژن و استیلن با حرارتی بسیار بالا می‌سوزد؛ به همین جهت از آن برای برش و جوشکاری فلزات استفاده می‌شود.
کوهنوردان، غواصان و همچنین بیمارانی که مشکلاتی ریوی و تنفسی دارند، برای تنفس از کپسول اکسیژن استفاده می‌کنند وجود اکسیژن برای اکسیداسیون مواد غذایی و تولید انرژی در بدن ضروری است.
تنفس اکسیژن خالص برای سلول‌های بدن مضر است و ایجاد مسمومیت میکند. علایم مسمومیت با اکسیژن عبارت‌اند از: تهوع و استفراغ،انقباض ماهیچه‌‌ها،سرگیجه و بیهوشی که سرانجام منتهی به تشنج و مرگ می‌شود.
۲۱درصد هوایی را که تنفس می‌کنیم اکسیژن، ۷۸ درصد آن را نیتروژن و یک درصد بقیه را سایر گازها تشکیل داده است. این ماده در پوسته زمین به صورت اکسید فلزات یافت می‌شود
هوای پاک و تازه از میزان مناسبی اکسیژن و گازهای دیگر تشکیل شده است. تنفس در چنین هوایی باعث شادابی و نشاط می‌شود. بهتر است هنگام خواب درها و پنجره‌ها را باز بگذاریم تا هوا در اتاق جریان پیدا کند و اکسیژن لازم به بدن برسد. هرگز هنگام خواب، صورتتان را با پارچه یا چیز دیگری نپوشانید؛ چرا که این کار از رسیدن هوای تازه به ریه‌ها جلوگیری میکند.
وقتی جمعتی انبوه در محیطی بسته گرد می‌آیند، اکسیژن هوا کم می‌شود؛ در نتیجه انسان احساس ناراحتی و خفگی میکند. در فصل زمستان هرگز نباید در اتاق‌های دربسته‌ای که بخاری در آن روشن است، مواد سوختنی هنگام سوختن، اکسیژن هوا را مصرف کرده، دی اکسید کربن و منو اکسید کربن تولید می‌کنند.
منو اکسید کربن گازی سمّی است و باعثخفگی می‌شود.
غواصان برای تنفس در زیر آب از کپسول‌های اکسیژن استفاده می‌کنند