گاز هلیوم یکی از بیاثرترین و سبکترینِ گازهای صنعتی است که بهدلیل رسانش گرمایی بالا، نقطه جوش بسیار پایین (~۴.۲ کلوین در فشار اتمسفری) و غیرقابلاشتعالبودن، در برودت پیشرفته، تست نشتی، جوشکاری ویژه و صنایع هوافضا نقشی بیبدیل دارد. «هلیوم» در سال ۱۸۶۸ نخست در طیف خورشید مشاهده شد (خط زرد)، و سپس بهعنوان عنصری تازه معرفی گردید؛ نام آن از واژه یونانی خورشید گرفته شده است. اگرچه هلیوم پس از هیدروژن فراوانترین عنصر کیهان است، سهم آن در جو زمین اندک بوده و عمدتاً همراه با گاز طبیعی استخراج و جداسازی میشود (ذخایر منتخب: ایالات متحده، کانادا، الجزایر، روسیه، قطر و ایران). هلیوم بهصورت گاز فشرده در سیلندرهای استاندارد و بهصورت مایعِ کرایوجنیک در دوار/تانک عرضه میگردد.
کاربردهای گاز هلیوم صنعتی
کرایوجنیک و تصویربرداری پزشکی (MRI/NMR)
نقطهٔ جوشِ کمنظیر هلیوم مایع، آن را برای خنکسازی آهنرباهای ابررسانا در MRI/NMR ایدهآل میکند؛ پایداری میدان، کاهش نویز و عملکرد ایمن سامانههای برودتی نتیجهٔ مستقیم این ویژگی است.
تست نشتی و پاکسازی خطوط (Leak Test & Purging)
بهعلت چگالی کم و نفوذپذیری بالا، هلیوم گاز ردیاب برتر برای آزمونهای نشتی مخازن، مبدلها، خطوط خلا و سامانههای فشار بالا است؛ همچنین برای پاکسازی (Purging) و جایگزینی گازهای واکنشپذیر کاربرد دارد. در کاربردهایی که صرفاً «بیاثرسازی» و خشکسازی مدنظر است، گاز نیتروژن صنعتی اقتصادیتر خواهد بود.
جوشکاری تخصصی و قوس پایدار (TIG/MIG/Laser)
هلیوم بهعنوان گاز محافظ در جوشکاری آلیاژهای رسانای حرارتی بالا (مس، آلومینیوم، منیزیم) به نفوذ عمیقتر و حوضچهٔ پایدار کمک میکند. انتخاب مخلوطهای He/Ar بسته به جنس و کیفیت سطح انجام میشود؛ برای بسیاری از آلیاژها،
گاز آرگون صنعتی محافظ پایه و مقرونبهصرفه است و با افزودن هلیوم، سرعت/نفوذ بهینه میشود.
هوافضا، راکت و نیروگاههای دمایبالا
برای فشاردهی مخازن سوخت، پاکسازی سامانههای پیشرانه، و نیز بهعنوان سیال خنکساز در رآکتورهای گازی دمایبالا بهدلیل بیاثری، غیرخورندهبودن و پایداری در دماهای زیاد بهکار میرود.
نیمهرسانا، فیبرنوری و آزمایشگاه
گاز حامل تمیز در کروماتوگرافی، اتمسفر محافظ در فرآوری ویفر/اپتیک و خشکسازی تجهیزات خلأ. در فرآیندهایی که کنترل pH یا کربناسیون مطرح است،
گاز کربن دیاکسید صنعتی گزینهٔ مناسبتری خواهد بود.
غواصی اعماق و مخلوطهای تنفسی (Heliox/Trimix)
بهدلیل چگالی پایین و بیاثری، هلیوم در مخلوطهای تنفسی اعماق برای کاهش نارکوز نیتروژنی و بهبود تنفس استفاده میشود (مطابق پروتکلهای ایمنی).
بالُن، بالنسنجی و مصارف تفریحی/علمی
سبکی و غیرقابلاشتعالبودن هلیوم، آن را برای پرکردن بالنهای تحقیقاتی و بادکنکهای نمایشی امن میسازد.
مزایا و محدودیتهای استفاده از گاز هلیوم صنعتی
مزایا
- کاملاً بیاثر، غیرقابلاشتعال و غیرخورنده
- نقطهٔ جوش بسیار پایین → برودت پیشرفته و خنککاری ابررساناها
- چگالی پایین و نفوذپذیری بالا → برتری در تست نشتی و پاکسازی
محدودیتها و ریسکها
- منابع محدود و حساسیت قیمتی/تأمین
- خطر خفگی در فضاهای بسته بهعلت جابهجایی اکسیژن
- نیاز به تجهیزات کرایوجنیک ویژه برای هلیوم مایع و مدیریت تبخیر
تجهیزات جانبی و نکات فنی هلیوم
- رگولاتور/فلومتر سازگار با هلیوم، اتصالات آببندیشده و نشتیگیری منظم
- برای هلیوم مایع: دوار/تانک کرایوجنیک با سوپاپ اطمینان، لولههای خلأعایق (VJ) و اواپراتور در صورت نیاز به گاز
- بازیافت گاز در سایتهای پرمصرف (MRI/آزمایشگاه) برای کاهش هزینه و ریسک تأمین
سیلندر و مخزن گاز هلیوم
هلیوم صنعتی در سیلندرهای استاندارد و برای فاز مایع در دوار/تانک کرایوجنیک ارائه میشود. ظرفیتهای متداول سیلندر گاز:
- سیلندر هلیوم 5 لیتری
- سیلندر هلیوم 10 لیتری
- سیلندر هلیوم 20 لیتری
- سیلندر هلیوم 40 لیتری
- سیلندر هلیوم 50 لیتری
ایمنی، نگهداری و حملونقل
- ریسک خفگی: پایش اکسیژن محیط در فضاهای محدود، تهویهٔ کافی
- برودت شدید (هلیوم مایع): تجهیزات حفاظت فردی کرایوجنیک، انتقال آهسته و کنترل تبخیر
- انبارش ایمن: سیلندر عمودی و مهارشده، دور از گرما/ضربه، کلاهک محافظ؛ آزمونهای دورهای هیدرواستاتیک
قیمت و شرایط خرید گاز هلیوم
عوامل مؤثر بر قیمت: حالت عرضه (گاز فشرده/مایع کرایوجنیک)، ظرفیت سیلندر یا حجم دوار، فشار شارژ، خلوص/گرید (صنعتی/UHP/پزشکی)، هزینهٔ حمل تخصصی کرایو، بازیافت در محل، و تجهیزات جانبی (رگولاتورهای دبیبالا، لولههای خلأعایق، اواپراتور). نوسانات بازار و محدودیتهای تأمین جهانی نیز بر نرخ نهایی اثرگذار است.
خرید گاز هلیوم صنعتی
خرید گاز هلیوم صنعتی اخوان کلانتری یعنی دسترسی به هلیوم با خلوص کنترلشده، تحویل در قالب سیلندر استاندارد یا دوار کرایوجنیک، و پشتیبانی فنی در انتخاب حالت عرضه، خلوص، دبی و تجهیزات تکمیلی متناسب با کاربرد (MRI/NMR، تست نشتی، جوشکاری تخصصی، پاکسازی خطوط، بالنسنجی و غیره). در پروژههایی که صرفاً «بیاثرسازی» مدنظر است، گاز نیتروژن صنعتی راهکار اقتصادیتری خواهد بود؛ برای جوشکاری متداول آلیاژها میتوان از گاز آرگون صنعتی بهعنوان محافظ پایه بهره برد و در فرآیندهای مرتبط با کربناسیون/کنترل pH از گاز کربن دیاکسید صنعتی استفاده کرد. برای دریافت مشاوره تخصصی و استعلام قیمت روز، با ما تماس بگیرید.
| هلیوم (گاز) |
|
HE |
| خلوص |
گرید |
نوع |
| 99.999 |
5 |
آزمایشگاهی |